Onder de douche of op de fiets. Alleen in de kamer, in een bandje of meezingen met de radio. Of met anderen in een koor. Samen zingen is hot. Ook in Utrecht swingt het. Dagelijks klinken er zachte, zoete klanken uit vele kelen. Maar ook ruwe, harde en scherpe geluiden worden er voortgebracht door onze stadsgenoten. Volgens experts: Het maakt niet uit hoe het klinkt, als je maar zingt!
Een op de tien mensen in Nederland is lid van een koor. Er bestaan meer dan 50.000 koren in ons land. In Utrecht is dat percentage nog hoger. Smartlappen, zeemansliederen, opera, pop, jazz, klassiek, a-capella, jongeren, senioren, vrouwen en mannen. Voor elk wat wils in korenland. “Gelukkig wordt er veel gezongen in onze stad, maar mijn ambitie is dat echt iedereen zingt!” Aan het woord is Martina Tobin, zangeres, dirigente, zangdocente en muziektherapeute. “Zingen was mijn redding in het arme en gewelddadige Ierland waar ik geboren ben. Muziek en zingen is therapeutisch en bevrijdend. Dat weet ik uit eigen ervaring. Daarom maakte ik er mijn vak van. ‘Ik kan niet zingen’, hoor ik vaak in mijn werk. Dat geloof ik helemaal niet. Iedereen heeft een eigen, unieke klank. Iedereen heeft zijn eigen sound. Maar die moet je willen laten horen.”
Magische momenten
Zingen in een koor is een bijzondere beleving. Iedereen die wel eens samen zingt kent het gevoel. Als alles samenkomt, als de harmonieën kloppen, als de klanken kleuren dan is dat magisch. “Natuurlijk gebeurt dat niet de hele avond, maar die momenten dat alles echt klopt; ja dan krijg ik ook als dirigent kippenvel. Daar doe ik het voor.” Ardjoena Soerjadi leidt al jaren het Utrechtse Opera Koor. “Goede amateurs die op een passionele manier met muziek bezig zijn. Het koor houdt van opera en wellicht daarmee ook van de extreme muzikale emoties die daarin voorkomen. De muziek varieert dan ook van ingetogen triest tot uitbundige vrolijkheid. Tachtig koorleden komen wekelijks bijeen om te repeteren voor een grote uitvoering. In maart staat Verdi’s Nabucco op het programma in TivoliVredenburg. Dit ter ere van ons veertigjarig bestaan.” Mia (30 jaar koorlid): “Voor mij is het koor ontspanning, gezelligheid, het samen genieten van muziek, maar ook het troostende aspect. Muziek heelt. Zingen verdrijft verdriet.” Muziektherapeute Martina Tobin: “Zingen komt op een ander niveau bij je binnen dan praten. Het raakt je op een ander gebied. Zingen is emotie en roept die ook makkelijker op. Het doet meer dan woorden alleen. Elke noot accentueert de tekst en brengt het verhaal tot leven.” Dirigent Ardjoena Soerjadi verwoordt het als volgt: “Bij samen zingen moet je erg op elkaar letten om een eenheid te vormen. Het meerstemmig zingen kan de totaalklank nog indrukwekkender maken. Als met zoveel mensen alles mooi ritmisch, harmonieus en qua sfeer op zijn plek valt is de beleving voor mij bijna spiritueel te noemen.”
Zingen is een workout
Zingen is goed voor je. Dat blijkt ook uit vele onderzoeken. De effecten zijn zowel lichamelijk als geestelijk. Zingen verbindt, het geeft energie, brengt je in beweging en geeft lichaamsbewustzijn. Je wordt er daarnaast vrolijk van! Ook andere vaardigheden train je tijdens het samen zingen: naar elkaar luisteren, communiceren, samenwerken, het hanteren van emoties en de verbinding aangaan met jezelf en de ander. Daarnaast spelen lichamelijke effecten een rol: samen zingen is een uitdagende workout.
Kwetsbaar opstellen
Ook jongeren zingen vaak al in een koor. The Jump, acht Utrechtse meiden tussen de 14 en de 18, zingen wekelijks samen. Maureen (14): “Soms ben ik moe, kom ik thuis van school en dan wil ik eigenlijk niets. Maar dan hebben we repetitie en daar word ik altijd blij van. Het samen met de meiden zingen geeft weer energie.” Estelle (17): “Het zoeken, het finetunen, het steeds beter bij elkaar proberen te klinken, te kleuren, is de leukste uitdaging. Daarnaast worden we steeds beter en dat geeft ook voldoening.” Muzikaal leider Tijs Krammer: “Deze meiden zijn top! Zij zingen zesstemmig met draadloze microfoon moeilijke arrangementen. Ze zijn goed, maar ik geniet vooral van de lol die ze hebben. Dat geeft mij ook weer energie. Zingen is voor mij de meest expressieve manier van muziek maken. Je bent in direct contact met je emoties. En daarbij is het echt een gezamenlijke activiteit. Je moet goed luisteren naar elkaar, kleuren en contact maken.” Isa (14): “Ik voel me ook verantwoordelijk voor het geheel. We zijn maar met z’n achten dus je moet er zijn, je moet je partij kennen, anders laat je de anderen in de steek.” Desi (14): “Zingen is heel kwetsbaar. Je moet je echt blootgeven. En in deze groep is dat veilig. Het schept een band als je dat aan elkaar durft te laten zien. Je voelt je dan onderdeel van de groep.”
Empoweren van vrouwen
Dat groepsgevoel is heel belangrijk bij het koorzingen. Jacqueline, lid van het Utrechts Opera Koor: “Zeker met de andere vrouwen die ook alt zingen heb ik inmiddels een band. Je voelt je verbonden met elkaar, trekt naar elkaar toe. De repetitieavonden zijn gezellig en ik leef er altijd van op. Ik hou ook van opera zingen. Je kunt lekker los gaan en het is vaak dramatisch. Maar natuurlijk altijd; binnen het grotere geheel.”
Ook Martina Tobin onderschrijft het positieve van het groepsproces. Zij richtte vijf jaar geleden The Tobin Singing Society op in de wijk Wittevrouwen. “Ik kende zoveel leuke, krachtige, creatieve, prachtige vrouwen. Uit ervaring wist ik van de overtuigende kracht van samen zingen. Ik dacht: als ik die beide combineer dan kan dat een fantastische, krachtige, muzikale bom vol energie worden. Inmiddels hebben we meer dan honderd leden en de nodige op de wachtlijst. Ik heb vrouwen zien groeien, zelfbewuster worden, uit hun isolement kruipen, nieuwe vriendschappen sluiten, een meer positieve houding aannemen, vrolijker worden. Kortom: deze vrouwen hebben niet alleen meer leren genieten van zingen maar ze staan nu meer in hun kracht. Het koor speelde een belangrijke rol in deze verandering.”